Soft Powerไทย…ยังไงถึงจะปัง !

จากการจัดลำดับสิ่งที่คนจีนสนใจ ผ่าน search engine : www. baidu.com เกี่ยวกับเมืองไทยเมื่อไม่นานมานี้

บอกให้เรารู้ได้ว่า ไม่เพียงแต่หนังเรื่อง Lost in Thailand ที่จีนสร้างเมื่อ กว่า 10 ปีที่แล้ว ได้ทำให้เร่งกระแสอยากแห่เที่ยวไทยตามเส้นทางภาพยนตร์ตลกอารมณ์ดีเรื่องนี้ จนถล่มทลาย ถึงขนาดที่คนจีนแห่ไปหาโรงอาหารในรั้วมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ถ่ายรูปอัพเดท แชร์สเตตัสกันอุตลุต รวมทั้งเกิดกระแสความสนใจในเครื่องรางของขลังของไทยสารพัด 

คำค้นที่ยังติดท้อปสุดของคนจีนเวลานี้ในไป่ตู้ ก็ยังเป็นคำค้นเรื่อง ‘’พระเครื่องไทย’’ ขึ้นอันดับต้นสุด!!

คนจีนสนใจหนังผีของเรา สนใจสมุนไพรไทย สนใจแมวสยาม สนใจข้าวหอมมะลิไทย มหาวิทยาลัยในไทย สนใจผู้รักษาประตูของทีมฟุตบอลไทยและสนใจอยากซื้อบ้านในไทย !! คนส่วนมากที่ผมสนทนาด้วย บอกว่าเรื่องคนต่างชาติอยากเที่ยวเมืองไทยและอยากซื้อบ้านในไทยนั้น….เรารู้มานานแล้ว

แต่ที่ประหลาดใจกันทุกราย คือเมื่อเห็นทุกข้อข้างต้นที่เหลือต่างหาก ว่าคนจีนสนใจขนาดติดท้อปฮิตคำค้น

คนไทยจำนวนมากยังไม่รู้ว่า Soft Power หรือ พลังดึงดูดจากมิติทางวัฒนธรรมของไทย นั้นมีเสน่ห์ลึกลับ และสามารถ ‘’ขายได้’’

ในตะวันตก คำค้นเกี่ยวกับอาหารไทยได้ทะยานสูงขึ้นเป็นลำดับอย่างเงียบๆมาจนกระทั่งพอ CNN รายงานเมื่อ3 ปีก่อนว่า อย่าว่าแต่อาหารไทย อย่างแกงมัสมั่น แกงเขียวหวาน ส้มตำ ต้มยำกุ้ง ขึ้นชื่อติดอันดับในแวดวงตะวันตกแล้ว ที่จริงขนมหวานของไทย อย่างข้าวเหนียวมะม่วงและทับทิมกรอบ ก็ทะยานตามไปติดท้อปฮิตที่น่าสนใจเช่นกัน

แถมเป็นเมนูที่เราอาจผลิตหามานำเสนอได้อีกแยะ ไม่เหมือนอย่างขายบ้านขายที่ดินซึ่งเป็นทรัพยากรที่ไม่อาจงอกเพิ่มมาได้แล้ว

ภาพยนตร์มีส่วนอย่างยิ่ง ที่จะทำให้รายการสินค้าและสิ่งของข้างต้นอีกสารพัด ประทับใจใครๆในโลก

จะมาจากหนังสั้น หนังโฆษณา หนังสารคดี จะจากหนังซีรี่ย์ จากเรื่องเล่า จากตำนาน หรือจากปากคำของมัคคุเทศก์ จากเสียงของนักศึกษาจีนที่มาเรียนในไทย จากสตอรี่ที่นักท่องเที่ยวเล่าอวดกันในโซเชี่ยลมีเดีย

เหล่านี้แหละที่เป็น Soft Power คือ เขาเอาความเป็นไทยบางอย่างไปชื่นชม อยากมีส่วนร่วม อยากแสดงตัวเช่นนั้นบ้าง

คล้ายกับที่คนไทยอยากไป อยากทานอาหาร อยากมีของรักของใช้แขวนในตู้เสื้อผ้าที่มาจากเกาหลีญี่ปุ่นนั่นแหละ

ทูตทางวัฒนธรรมที่เนียนที่สุดมักจะมาจากงานด้านวัฒนธรรม จะเป็นเพลงเป็นหนังเป็นวรรณกรรม เป็นสถาปัตยกรรม เป็นประติมากรรม เป็นแฟชั่นแต่งตัว เป็นวิธีอยู่วิธีกิน วิธีรักษาโรค ก็ต่างมีเสน่ห์ได้หมด

ถ้าเล่าถึงได้บ่อย และ

เล่าเป็น!!

พระเครื่อง เหรียญหลวงปู่ ตะกรุด ยันต์ ลายสัก สายสินธุ์ ก็ดี

นางกวัก เหงือกปลาหมอ ประคำดีควาย สมอภิเภก ฟ้าทะลายโจร จุฬาลัมพาห์ หรือยาดม ยาหม่อง ของพื้นๆที่เราเห็นวางเป็นถาดเป็นแถว หากถูกนำมาเล่าได้เข้าถึงจริตของ โลกภายนอก

นี่คือสื่งที่เขาสนใจจะให้ราคาแบบมีศรัทธา แปลว่าถ้าถูกจริต จะยอม bit (ประมูล)ไม่อั้น

ในสมัยหนึ่ง คนจีนก็ไม่ทราบว่าวันหนึ่งเครื่องลายครามของจีนจะมีที่ยืนในระดับต้นๆของโลก

20ปีที่แล้ว เวียดนามก็ไม่นึกว่า กี๋ สำหรับตั้งกระถางต้นไม้เก่าๆของตัวเองจะกลายเป็นของสะสมราคาแพงระเบิดเถิดเทิงขนาดนั้น

ในภาษาเศรษฐกิจคงอาจเรียกพอได้ว่า มีมูลค่าเพิ่ม จากเรื่องเล่าผ่านกาลเวลาและการสร้างคุณค่าทางจิตใจล่ะมั้ง

ค่าตัวนักแสดงดังในโลกทุกวันนี้ไม่ได้สะท้อนราคาที่มนุษย์คนนั้นกินหรืออยู่

แต่ราคาค่าตัวสะท้อนความอยากจะได้สัมผัสคนดัง ในทัศนคติของตลาดผู้ชมต่างหาก

Soft Power จึงอาจช่วยขายข้าว มัน ยาง มังคุด ทุเรียน เงาะ หรือแม้แต่ลองกอง และสะตอ ตลอดถึงตั้กแตนทอดของไทยได้ ไม่ต่างจากลูกชิ้นยืนกินที่สถานีรถไฟบุรีรัมย์เช่นกัน

ไก่ย่างบางตาล ลาบอุบล อุดร ซุปเปอร์ขาไก่ ไส้กรอกอีสาน ลาบคั่ว ก้อยปลาป่น เย็นตาโฟ โรตีสายไหม กะหรี่ปั้ป หรือเค้กปลาช่อน

ถ้าเข้าซีนได้
ขอแค่สิ่งนั้นถูกเล่าถึงโดยถูกคน ถูกจังหวะ ถูกวิธีและถูกกลุ่มตลาดเป็นได้การ

นักออกแบบโฆษณาของไทยนั้นได้ชื่อว่าครีเอทีพสุดๆมาก

3ใน10รางวัลหนังโฆษณาที่ดีที่สุด ประทับใจน้ำตาแตกที่สุดในโลก จะตกเป็นของฝีมือผู้สร้างหนังโฆษณาชาวไทยเสมอมาตลอด20ปีนี้

โฆษณาที่หักมุก พาให้ฮากลิ้งแล้วจำแบรนด์สินค้าได้แม่นก็คนไทยติดอันดับไม่น้อยหน้าใครเช่นกัน

แอนิเมชั่นที่โลกได้ดูผ่านแบรนด์ฝรั่งนั้น คนวงในแอบรู้มานานแล้วว่าที่จริงทำโดยคนไทย

ในเมื่อถูกจ้างให้วาด ให้ลงสีจัดแสงจนสวยได้ แต่ถูกกำหนดให้ลงนามในสัญญาตั้งแต่ต้นว่า คนไทยเหล่านั้น จะไม่ปริปากเอ่ยว่าตัวมีส่วนเกี่ยวข้องอะไรกับแอนนิเมชั่นดังเหล่านั้น

ในภาษากฏหมาย เรียกว่าข้อตกลงห้ามเปิดเผยข้อมูล หรือ Non disclosure Agreement

ผมเคยไปเห็นตลาดพระเครื่องไทยในจีนมาเมื่อหลายสิบปีก่อน สมัยนั้นยังเป็นของฮิตของคนบางวงการเท่านั้น

แต่วันนี้กลายเป็นหนึ่งในคำค้นฮิตสูง
จึงนับได้ว่า ประติมากรรมชิ้นเล็กๆอย่างพระเครื่อง และเหรียญบูชาที่ไม่ได้เน้นนำเสนอกันที่ความละเอียดของลวดลาย หรือว่าแกะบล้อคมาได้คม แต่กลับสามารถครองใจคนรับรู้ได้ ด้วยเรื่องราวเบื้องหลังของผู้สร้าง ได้ขยายพลังมายาวนานต่อเนื่องในเมืองอันไกลโพ้นออกไปถึงขนาดนี้

แล้วจะส่งเสริม เพิ่มยังไง

หนังของประเทศไหน เค้าก็มุ่งสร้างมาให้คนประเทศนั้นดูเป็นหลักแหละ

หนังเกาหลี หนังจีน หนังญี่ปุ่น หนังอเมริกัน หนังฝรั่งเศส หนังอินเดีย ก็ทำมาให้คนของเขาเองดู

รัฐจึงต้องส่งเสริมและคุ้มครองตลาดในประเทศให้ดีให้ได้ก่อน

ในมาเลเซีย หนังผู้สร้างมาเลย์เรื่องไหนที่โรงหนังระดับมาตรฐานรับขึ้นจอ รัฐบาลมาเลเซียให้สตางค์เป็นรางวัลแก่เจ้าของหนังเลยนะครับ

ที่เกาหลีใต้ ถ้าหนังเกาหลีเรื่องใดเข้าวินทำสถิติผู้ชมถึงกี่ล้านคน ก็จะได้รับเงินอุดหนุนจากรัฐบาลเกาหลีเช่นกัน

แปลว่ารัฐบาลเขาก็ยอมรับ ว่าราชการไม่อาจเป็นตัวแทนของผู้ชมหรอก แต่ถ้าจำนวนผู้ชมเค้าพอใจ รัฐบาลยินดีให้ทุนไปเลย จะเอาไปทำขยายขายหนังออกไปฉายต่อในต่างประเทศ หรือจะเอาไปทำหนังใหม่อีกเรื่องก็ตามใจ

ผู้สร้างรายใดสามารถไปร่วมสร้างกับผู้สร้างในต่างประเทศได้ รัฐบาลนิวซีแลนด์ เกาหลี จีน จะยกเว้นภาษี ให้สตางค์อุดหนุน ให้การส่งเสริมอีกหลายอย่างเพื่อให้ Soft power ของชาติตัวเองได้ออกไปแสดงพลังในที่อื่นๆ

อันจะส่งผลบวกกลับมายังศักดิ์ศรีและผลประโยชน์ต่างๆแก่ประเทศที่เป็นเจ้าของวัฒนธรรม

เขาสังเกตว่าผลกีวี ผลิตภัณฑ์นม การท่องเที่ยว และค่าจ้างช่างฝีมือของนิวซีแลนด์จะขายได้ราคาสูงขึ้น
เมื่อหนังและเรื่องเล่าของเขาถูกพูดถึง ถูกยกย่องในเวทีโลก

ส่วนเครื่องสำอาง เครื่องใช้ไฟฟ้า ยานยนต์ และมือถือ ตลอดจนแบรนด์อาหารเกาหลีก็จะถูกซื้อไปใช้ในต่างประเทศกันอย่างแพร่หลายขึ้น

กลายเป็นแฟนคลับเกาหลี สาวกโอปป้าอีกที

ตุ้กตาและวอลเปเปอร์ลายกิโมโนญี่ปุ่นถูกขายไปประดับร้าน หอยเม่นใส่ลังไม้เล็กๆจากญี่ปุ่นก็พลอยได้ขายไปในราคาเกือบเท่าราคาเฟอร์นิเจอร์

หลักการคือปั้นให้มือดีทำตลาดในประเทศได้มากก่อน แล้วใช้การคัดด้วยตลาดมาเป็นฐานส่งออกอีกขั้นไปเด่นในสากล

ทีนี้ก็มาเรื่องปกป้อง Soft Power

การคุ้มครองทรัพย์สินทางปัญญาสำคัญยิ่ง ใครเอาไปก้อปแล้วปล่อยของต้องโดนไล่ปิด ไล่สกัดทันท่วงที

ขืนปล่อยให้ต้องดำเนินทีละคดี ย่อมไม่มีทางทันการ ไฟไหม้เป็นจุลแล้วค่อยหวังเคลมจากมือจุดวางเพลิงนั่น ไม่มีทางได้ทุนคืนพอทำอะไรได้

เจ้าของนวัตกรรม เจ้าของไอเดียดีๆ ทุกคนเขาอยากไปทำธุรกิจ ไม่ใช่อยากเอาไปทำคดีนี่ครับ

ดังนั้นมาตรการทางบริหารของรัฐ และความร่วมมือของภาคเอกชนธุรกิจต่างหากที่จะสามารถตั้งกติกาได้เร็วกว่า
กำหนดผู้ให้บริการทางเทคโนโลยีต้องปฏิบัติได้เร็วกว่า

ต่อมารัฐไทยได้ยอมรับหลักการเรื่อง Notice and Takedown มาบัญญัติในกฏหมายไทย

มีทั้งในพรบ.ลิขสิทธิ์และในพรบ.การกระทำความผิดทางคอมพิวเตอร์

คือถ้าเจ้าของทรัพย์สินทางปัญญามาบอกและแสดงตน กฏหมายการกระทำความผิดทางคอมพิวเตอร์ของไทยกำหนดว่าให้กระทรวงDES ส่งศาล ศาลสามารถใช้คำสั่งศาลไปถึงผู้ให้บริการอินเทอร์เน็ตให้บังหน้าจอที่กำลังละเมิดนั้น เพื่อไม่ให้ผู้ใช้เข้าถึงหนังละเมิดลิขสิทธิ์ผ่าน’’หน้าจอ’’นั้นได้

ในกฏหมายลิขสิทธิ์ของไทย ให้เจ้าของสิทธิ์แจ้งผู้ให้บริการอินเทอร์เน็ตทราบ ผู้บริการอินเทอร์เน็ตที่รีบเอาเนื้อหาที่ละเมิดลิขสิทธิ์ลงจากสารบบจะได้รับการคุ้มครองในฐานะ Safe Harbor จากการเผลอหลุดที่เกิดขึ้นก่อนหน้านั้นผ่านเพจนั้น คือจะไม่ถือเป็นความผิดต่อผู้ให้บริการอินเทอร์เน็ตรายนั้นได้

แต่คนก้อบปี้หนังเค้าไม่ค่อยปล่อยของทางหน้าเพจเดียวหรอกครับ กรณีตัวอย่างในปัจจุบันมีปล่อยของกันทีละถึงหลักร้อยเวป ร้อยเพจ แถมมีทางเข้าชมผ่านแอพลิเคชั่นสารพัดทาง เจ้าของลิขสิทธิ์คงแทบไม่ต้องทำมาหากินอะไร ถ้ายังต้องเล่นบทไล่ตามค้นตามแจ้ง หรือตามไปให้ศาลไต่สวนแล้วจึงจะมีคำสั่งให้บังให้ปิดได้ เรื่องนี้ผู้ให้บริการอินเตอร์เน็ตส่วนใหญ่เข้าใจและร่วมมือกันดีแล้ว รวมทั้งผู้ให้บริการคำค้นอย่างกูเกิล เฟซบุ้ค ยูทูป ก็มีระบบให้แจ้งเพื่อเค้าจะปลดรายการคำค้นเพจนั้นออกไปจากระบบ แม้ปิดที่เพจไม่ได้ก็ไม่ค่อยมีใครหามันเจอละ ว่างั้นเถอะ แบบนี้ เจ้าของลิขสิทธิ์ก็จะพอเหลือเวลาไปพัฒนาต่อยอดงานให้ขจรขจายไปได้บ้าง

สมัยหนึ่งผู้ให้บริการบนระบบคลาวด์ บนระบบ web hosting ที่ไปเช่าเครื่อง server ที่TOT บ้าง CAT บ้าง หรือเช่าที่อื่นในไทยเคยตั้งเงื่อนไขว่า นี่เป็นพื้นที่เช่าทำธุรกิจทางระบบคอมพิวเตอร์ของลูกค้าของเขา ถ้าจะให้ต้องทำอะไรขอให้มาพร้อมหมายศาล แต่บัดนี้เปลี่ยนไปแล้ว ภาคธุรกิจหันมาให้ความร่วมมือดีขึ้นมาก เพราะเห็นแล้วว่าธุรกิจที่สุจริตมีพื้นที่ทางดิจิทัลให้โตได้เยอะแยะ ไม่ต้องรอพึ่งพื้นที่สีเทาหรอก ในหลายประเทศจึงให้มีระบบ Site Blocking คือถ้าผู้ให้บริการอินเทอร์เน็ตเจอการละเมิดหนังนั้นไปปรากฏในพื้นที่ไหนที่สามารถดำเนินการถึง ก็ให้มีหน้าที่บังไม่ให้ใครๆค้นเจอได้เลย ถ้าคอนเทนต์นั้นคือหนังหรือเพลงหรือสาระเรื่องนั้นตรงกับที่แจ้งไว้ โดยไม่ต้องรอเจ้าของลิขสิทธิ์มายื่นแจ้งเป็นทีละเวปทีละเพจ แต่ให้ส่ง content ID ทางดิจิทัลไว้ให้ล่วงหน้าเท่านั้น

อันนี้ไทยก็ควรสนับสนุนให้มีครับ ไม่งั้นหนังไทย ดนตรีไทยจะไม่ได้ทั้งบรรยากาศส่งเสริมและไม่ได้ทั้งการคุ้มกันจากฝูงยุงที่ทันเวลาพอ เหมือนถ้าเจ้าของธุรกิจรอจะตบยุงทีละตัวหลังจากที่มันดูดเลือดลูกแกะไปแล้วทั้งฝูง ไม่ทันแน่นอนครับ ปล่อยให้ยุงรุมกัดลูกแกะคลอดใหม่จนคันเกายิกทั้งตัว ไม่เหลือสมาธิในการปั้นไปโชว์ที่ตลาดใหม่ หรือเผลอๆ ลูกแกะติดเชื้อล้มชักไปก่อนด้วย บางประเทศพัฒนาไปสู่หลักที่ไกลกว่า Notice แล้วจึง ค่อย Take Down คือ ก้าวไปสู่ Notice and Stay Down คือ ไม่ต้องมาแจ้งใหม่ทีละล้อต ทีละจังหวะ แม้ผู้ละเมิดจะไปแอบกบดานรอเป็นเดือนเป็นปี เพื่อจะกลับมาอาละวาดใหม่ก็จะถูกสกัดออกอัตโนมัติ คือ โผล่เมื่อไหร่ผู้ให้บริการอินเทอร์เน็ตก็มีซอฟต์แวร์แบนทันทีเสมอไปเลย แนวนี้คล้ายกางมุ้งครอบให้

ส่วนจะมีใครไปทำของปลอมเลียนแบบพระเครื่องของขลังไทยนั้น อันนี้ห้ามยาก แต่ทุกวันนี้เราก็ได้อาศัยเซียนนักสะสม นักสังเกตที่ช่วยบอกว่าจริงหรือเลียนคล้ายได้พอควร บ้านผมอยู่ใกล้ บอย ท่าพระจันทร์ เลยได้ซึมซาบมาเล็กน้อย ว่าค่าตัวคนดูพระเก่งนั้นน่าทึ่งมาก ถือซะว่าอีกหน่อยเรายังอาจส่งออกปรมาจารย์เซียนพระ เซียนเหรียญได้เสียอีก

เหมือนที่นักสะสมนักวิเคราะห์วัตถุโบราณของจีนของตะวันตกที่สามารถถูกเชิญไปตรวจพิสูจน์ของมีค่าก่อนการออกประมูลในงานใหญ่ๆ ทั่วโลก

Soft Power อีกสารพัดรายการไม่รู้จบของไทยจะได้สามารถมี ภาพยนตร์เรื่องเล่าที่จะพาแทงหน่อ เพื่อรอลำต้นให้แข็งแรงในตลาดใหม่ๆ ช่วยขายความเป็นไทยได้ต่ออย่างมีราก มีแรง มีเจ้าของ มีบรรพบุรุษและมีภูมิคุ้มกัน

แต่ที่ต้องปรามกันให้ได้ คือพวกเอากฏหมายลิขสิทธิ์ไปขู่ตบทรัพย์คนรายเล็กตามซอย โดยเฉพาะพวกไปจับเพื่อกรรโชกเอาทรัพย์สินแลกการยอมความ

เลิกโทษจำคุกในคดีลิขสิทธิ์บางประเภท

น่าลองมั้ยครับ

------------------------------------------

วีระศักดิ์ โควสุรัตน์

สมาชิกวุฒิสภา รองประธานคณะกรรมาธิการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ของวุฒิสภา

อดีตเลขาธิการสมาพันธ์สมาคมภาพยนตร์แห่งชาติ

ที่มา https://news.thaipbs.or.th/content/276086

 ---------------------------------------------